Ciddi bir halk sağlığı problemi olarak dünyada önemini korumakta olan hepatite dikkat çekmek amacıyla 28 Temmuz “Dünya Hepatit Günü” olarak belirlenmiştir.
Hepatit, en basit anlamıyla karaciğer iltihabıdır ve pek çok nedene bağlı olarak oluşabilir. Hepatit (A, B, C, D ve E) olmak üzere farklı virüs tipleri bulunmaktadır. Bunlardan hepatit B, C ve D kronik karaciğer hastalıklarına yol açmaktadır. Hepatit A virüsü hastalık etkeni taşıyan su ve besinlerle salgınlara yol açabilen, kötü hijyenik koşullardan dolayı kolaylıkla bulaşabilen bir hastalıktır. Çocukluk çağlarında hafif belirtilerle geçirilen Hepatit A enfeksiyonu, ileri yaşlarda daha ağır seyretmekte ve şiddetli karaciğer hastalığı ile ölümlere yol açabilmektedir. Hepatit B ve Hepatit C virüsleri ise uzun vadede kronik karaciğer hastalığı, siroz veya karaciğer kanserine yol açabildiği için ayrıca bir öneme sahiptir.
Hepatit B ve Hepatit C nasıl bulaşır?
- Kontrol edilmemiş kan ve kan ürünlerinin nakilleriyle,
- Sterilize edilmemiş cerrahi malzemelerin kullanıldığı tıbbi ya da diş müdahaleleriyle,
- Kullanılmış enjektör kullanımıyla,
- Ortak tıraş bıçağı, diş fırçası gibi eşyaların kullanımıyla,
-Sterilize edilmemiş araçlarla dövme, akupunktur ya da vücut takılarının uygulanmasıyla,
- Hepatit B ve C taşıyıcılarının aile içi temasıyla,
- Anneden bebeğe doğumda ve sonrasında,
Hepatit B virüsünden korunmanın en etkili yolu aşılanmaktır. Hepatit C virüsüne karşı aşı henüz bulunmamış olunsa da tedavisi mümkündür. Hepatit D virüsü (HDV), Hepatit B virus (HBV) enfeksiyonu olan kişilerde hastalığa yol açar. HBV’nin yokluğunda enfeksiyon yapamaz. Fakat hafif seyreden HBV enfeksiyonunu daha ağır ve hızlı seyreden bir hastalığa dönüştürebilir. HDV kan ve kan ürünleri temasıyla, kas içi veya damar içi enjeksiyonlarla, deri ve mukoza yoluyla bulaşabilir. Hepatit E virüsü (HEV) dışkının bulaştığı yiyecek, içecekler ve kirli ellerle virüsün ağızdan alınması ile bulaşır.
Genellikle kirli sularla yayılır, ancak, pişmemiş veya az pişmiş hayvansal ürünlerin yenilmesiyle de (domuz, yaban domuzu, geyik gibi enfekte hayvanların ürünleriyle, çiğ veya az pişmiş deniz ürünleriyle) bulaşabilir. Hijyenik şartların kötü olduğu ülkelerde Hepatit E taşıyıcılık oranı yüksektir. Hepatit E virüsünün spesifik bir tedavisi bulunmamaktadır ancak hastanın yakınmalarını hafifletmek için çeşitli tedaviler uygulanabilir. Hastalığı önlemek için bir aşı ve ilaç yoktur.
Hepatitten korunmak için aşı dışında, bulaş yollarına ilişkin koruma önlemleri almak önemlidir. Sağlık kurumlarına başvurarak bilgi almak ve bilinçlenmek, viral hepatitlerin önlenmesi ve kontrolünde önemli bir adımdır.
Dr. Murat AĞIRTAŞ
Kırıkkale İl Sağlık Müdürü