Yediklerimize lezzet katan, sağlığımıza destekte bulunan tuz; fazla tüketildiğinde ise yarardan çok zarar veriyor. Türkiye’de kişi başı günlük tuz tüketimi miktarı, Dünya Sağlık Örgütü’nün öngördüğü miktarın üç katına denk geliyor. Bu nedenle günlük tuz tüketimimizi azaltmamız gerekiyor. Dünya Tuza Dikkat Haftası, Türkiye’de ilk defa 2008 yılında fazla tuz tüketiminin sağlık üzerine olumsuz etkilerine yönelik farkındalık oluşturmak ve aşırı tuz tüketiminin azaltılmak amacıyla kutlanmıştır.
Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de beklenen yaşam süresinin ve sağlıksız yaşam alışkanlıklarının artışı ile birlikte kronik hastalıklar da artmaktadır. Türkiye Ulusal Hastalık Yükü çalışması verilerine göre ülkemizdeki ölümlerin %79’i kronik hastalıklar nedeniyle oluşmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü; hipertansiyon, kalp, böbrek hastalıkları başta olmak üzere obezite, diyabet ve bazı kanser türlerinden korunmak ve kemik sağlığını olumsuz etkilememek amacıyla günlük olarak tüketilmesi gereken tuz miktarını günde 5 gram (bir tepeleme çay kaşığı veya bir silme tatlı kaşığı) olarak önermektedir.
Yetişkinlerde hipertansiyon, kalp hastalıkları riski ve inmenin azaltılmasında tuz alımının azaltılması etkilidir. Tuz tüketiminin alımı ve kan basıncı arasında direk bir ilişki vardır. Tuz alımı azaltıldığında uzun dönemde inme riski ve kardiyovasküler hastalıklar azalmaktadır. Sağlıklı yetişkinler için önerilen ortalama günlük tuz miktarı yaklaşık 5 gram iken Türkiye’deki günlük tuz alımı ortalaması kişi başı yaklaşık 15 gram olmaktadır.
Aşırı Tuz Tüketimi; Kan basıncımızı yükseltmekte ve inme, kalp krizi, kalp hastalıkları riskimizin artmasına sebep olmaktadır.
Aşırı tuz içeren besinler hangileridir?
Hazır soslar (soya, ketçap, barbekü, tartar, salsa, hardal, makarna vb. soslar)
Atıştırmalık ürünler (cips, tahıl bazlı bar, meyve bazlı bar, patlamış mısır gibi)
Tuzlanmış kuru yemişler (fındık, fıstık, ceviz, badem, leblebi, kavurga, kabak ve ayçiçeği çekirdeği, her türlü çekirdek içi vb.)
Turşu ve salamura besinler (siyah ve yeşil zeytin, sebze turşuları), balık konserveleri, tuzlanmış ve/veya salamura edilmiş et ve balık ürünleri
Aromalı/aromasız, doğal/doğal olmayan gazlı/gazsız mineralli içecekler
Geleneksel olarak evlerde hazırlanan turşu, salça, tarhana, yaprak salamurası vb. besinlerdir.
Halk sağlığının korunması ve hastalıkların oluşumunun önlenmesinde multidisipliner bir yaklaşım ile toplumumuzda tuz tüketiminin kademeli olarak önerilen seviyelere düşürülmesi için tuz tüketiminin azaltılmasına yönelik çalışmalar yapılmaktadır.
Aşırı Tuz Tüketimini Azaltmanın 5 Yolu;
1.Yaptığınız yemeklerde kullandığınız tuz miktarını yavaş yavaş azaltın, ağız tadınız zamanla az tuza alışacaktır.
2.Yemeklerinizi lezzetlendirmek için tuz yerine; çeşitli baharatlar, dereotu, maydanoz, limon ve sarımsak gibi besinler kullanın.
3.Çocuklarınızda yemeklerine tuz ekleme alışkanlığı gelişmemesi için sofranızdan tuzu ve tuzlu sosları kaldırın.
4.Hazır besinleri satın almadan etiketini mutlaka okuyun ve daha az tuz içerenleri tercih edin.
5.Turşu, konserve, salamura yaprak, zeytin ve peynir gibi besinleri tüketmeden önce mutlaka suyla yıkayın/suda bekletin; daha fazla taze sebze ve meyve tüketin.
Dr. Murat AĞIRTAŞ
Kırıkkale İl Sağlık Müdürü