Bulaşıcı olmayan hastalıklar, günümüzde dünyadaki en büyük salgınlardan biridir. Fazla kilo ve obezite yüzünden her yıl en az 3,4 milyon kişi hayatını kaybetmektedir. Kalp hastalığı, felç ve diyabet riski; beden kütle indeksinin artmasına bağlı olarak giderek artmaktadır. Tüm dünyada fazla kiloluluğun ve obezitenin prevalansı giderek artmakta olup obezite prevalansı 1975’den beri yaklaşık üç kat artmıştır.
Ülkemizde ise; Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması sonuçlarına göre 15 yaş ve üzeri bireylerde obezite % 31,5; düşük fiziksel aktivite düzeyi %42,4 olarak saptanmıştır. Obeziteden korunmada sağlıklı beslenmek ve fiziksel aktivitenin arttırılması önemlidir. Günümüzde sıklıkla görülen şişmanlık ve şişmanlığa bağlı kronik hastalıklar ile vitamin ve mineral yetersizliklerinin önlenmesi hem birey hem de toplum için önem taşımaktadır. Sağlıklı yaşam biçimi; sağlıklı beslenme ile aktif bir yaşam için arttırılmış fiziksel aktivite düzeyine dayalıdır. Besin gruplarında yer alan besinlerden sağlıklı seçim yapılabilmesi için besinlerin renk çeşitliliğine, yapısal özelliklerine, bireyin sağlık ve hastalık durumuna, yaşına ve cinsiyetine, fiziksel aktivite ve fizyolojik durumunun özelliklerine dayalı, besinlerin posa, yağ, tuz ve eklenmiş şeker içerikleri dikkate alınarak seçimler yapılmalıdır.
Hedef her öğünde tabakta yer alan her besin grubundan bir besinin seçilerek tüketilmesidir. Günlük beslenmede önerilen su tüketiminin sağlanması, beslenmede zeytinyağının yer alması, aktif yaşamın desteklenmesi sağlıklı yaşam biçiminin tamamlayıcısı olarak önem taşımaktadır. Sağlığınız için yetişkinlikte haftanın en az 5 günü ve günde en az 30 dakika orta şiddetli, çocukluk çağında ise günde en az 60 dakika orta ve yüksek şiddetli fiziksel aktivite yapılmalıdır. Fazla kilolu veya obez olmak; hipertansiyon, hiperlipidemi, kalp-damar hastalıkları, inme, Tip 2 diyabet, bazı kanser türleri, kas-eklem hastalıkları ve solunum sistemi hastalıkları gibi pek çok sağlık sorunları riskini artırır. Günlük beslenmede; taze sebze ve meyvelerin, tam tahıl ürünlerinin, süt ve ürünleri, balık, tavuk ve diğer yağsız etler ile kuru baklagillerin tüketimi sağlıklı seçimlerdir. İşlenmiş ve hazır besinlerden yağ ve şeker içeriği yüksek olanların tüketimi sağlıksız seçimlerdir.
Fazla kilolu ve obez bireyler için sağlıklı beslenme önerileri:
•Hazır meyve suları, gazlı içecekler yerine ayran, boza, salep, kefir gibi sağlıklı içecekler tercih edilmelidir.
•Kızartma yerine ızgara, haşlama, buharda ve fırında pişirme yöntemleri seçilmelidir.
•Aşırı tuz tüketiminden kaçınılmalıdır.
•Gün boyu hareketli olunmalıdır.
•Hızlı vücut ağırlık kaybına neden olan popüler diyetler ve kontrolsüz zayıflama ilaçları kesinlikle uygulanmamalıdır.
•Fazla kilolu ve obez bireylerin zayıflama diyeti önerisi sadece diyetisyen danışmanlığı ile belirlenmelidir.
Bu ve çeşitli konularda destek almak isteyen vatandaşlarımızı Fabrikalar Mahallesi 25. Sokak No:3 (Eski Tıp Fakültesi Hastanesi Binası) adresinde Sağlıklı Hayat Merkezinde hizmet veren Obezite ve Sağlıklı Beslenme Polikliniğimizden ücretsiz olarak yararlanmaya davet ediyorum.
Sağlıklı beslenme ve düzenli fiziksel aktivite ile obeziteden kaçınmak mümkündür.
Dr. Murat AĞIRTAŞ
Kırıkkale İl Sağlık Müdürü