Kuduz; insanlarda ve birçok
memeli hayvanda ölümcül seyreden ensefalomiyelite yol açan akut viral bir
zoonotik hastalıktır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre her yıl dünyada
59.000 kişiden fazla insan kuduz nedeniyle yaşamını yitirmektedir. İnsan vakalarının
çoğuna kuduz köpeklerin sebep olduğu ısırıklar neden olmaktadır. Hastalık
özellikle Asya ve Afrika kıtalarında yaygın olarak görülmektedir. Her yıl
Asya’da yaklaşık 35.000 kişinin Afrika’da ise 21.000 kişinin kuduz hastalığına
yakalandığı tahmin edilmektedir.
Bakanlığımıza yılda yaklaşık
250.000 kuduz şüpheli temas bildirimi olmakta bunların çoğunluğu da hastalıktan
korumak için aşı programına alınmaktadır. Kuduz riskli temasa maruz
kalındığında mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Çünkü kuduz hastalığına
ilişkin belirtiler görülmeye başladığında, kuduz hem insanlar hem de hayvanlar
için ölümcüldür. Ancak riskli temas sonrasında gerekli tedbirler alındığı zaman
hastalığı önlemek mümkündür.
Kuduz, hayvanlardan insanlara
bulaşan bir hastalıktır. Kuduz, özellikle memeli hayvanlar başta olmak üzere
neredeyse hayvan türlerinin çoğunda görülür ve insanlara da bulaşır. Ayı, domuz, kirpi, kokarca, köstebek, yarasa, tilki, kurt ve çakal gibi yabani hayvanlar ile köpek, kedi, at, inek, koyun, tavşan, keçi ve eşek
gibi evcil hayvanlarda görülmektedir. Kuduzun başlıca bulaşma yolu
enfekte (virüsü taşıyan) hayvanların ısırmasıdır. Ayrıca, bütünlüğü bozulmuş
deri veya mukozalardan da enfekte olmuş hayvanın salyası ile de bulaşabilir.
Kuduz olan hayvanın huyunda veya hareketlerinde değişimler, korkaklık,
sinirlilik ve saldırganlık görülebilir. Genellikle şiddetli ısırma isteği
bulunur. Vücudunda felçler, yutkunma güçlüğü, salya akması ve kasılmalar
görülebilir. Bu belirtileri gösteren hayvanlardan uzak durulmalı ve en kısa
sürede İl/İlçe Tarım ve Orman Müdürlüklerine haber verilmelidir.
Köpek ve kedilerin her yıl
aşılanması hastalığın insanlara bulaşının engellenmesi açısından önemlidir.
Beslediğimiz kedi ve köpeklere her yıl kuduz aşılarını yaptırarak
hayvanlarımızı, kendimizi ve toplumu kuduzdan koruyabiliriz. Herhangi bir kuduz
riskli temas sonrasında; en önemli adım yara bakımıdır. İyi bir yara bakımı,
kuduz virüsü geçişini azaltmadaki en etkili yöntemdir. Mümkün olan en kısa
sürede yapılmalıdır. Tüm yaralanmalarda yara yeri derhal bol akarsu (basınçlı
su veya hortum ucunun sıkılarak mümkün olduğu kadar jet akımın sağlanması
şeklinde) ve sabunla iyice yıkanmalı ve sağlık kuruluşuna müracaat edilmelidir.
Hekim tarafından kuduz aşısı
yapılması uygun görüldüğünde aşıların zamanında ve eksiksiz olarak yaptırılması
konusunda dikkatli olunmalıdır. Aşı programına başlanması durumunda hekim
tarafından belirlenen takvime uyularak kuduz aşıları gününde yaptırılmalıdır.
İlk aşı dozunun yapıldığı gün verilen Aşı Takip Kartı bir sonraki aşı
günlerinde mutlaka getirilmelidir. Unutmayalım kuduz, hastalığının belirtileri
ortaya çıktıktan sonra tedavisi mümkün olmadığından ve ölümle sonuçlandığından
kuduz şüpheli temas durumunda özellikle yara bakımı ile gerekli durumlarda
kuduz aşısı ve kuduz antiserumu uygulamaları hayat kurtarıcıdır.
Kırıkkale İl Sağlık
Müdürlüğü