Karbonmonoksit öldürme potansiyeli olan; renksiz, kokusuz, tatsız, bu nedenle fark edilmesi zor bir gazdır. Bu özelliklerinden ötürü sessiz katil adını almıştır.
Her gün evimizde ve ofisimizde kullandığımız araç gereçler, motorlu araçlar potansiyel karbonmonoksit kaynaklarıdır. Bu nedenle her yıl binlerce insanın ölümüne, kalıcı hasarlara ve sakatlıklara neden olmaktadır. İnsanlar zehirlendiğinin farkına bile varmadan bir daha uyanamayacakları bir uykuya dalmaktadırlar. Karbonmonoksit zehirlenmesini en aza indirebilmek için zehirlenme nedenleri, tedavisi ve zehirlenme belirtilerinin neler olduğunun farkında ve bilgi sahibi olmak hayati önem taşımaktadır.
Karbonmonoksit bütün dünyada birçok ölüme neden olmaktadır. Genellikle bu ölümler, doğal gaz ve karbon içeren kömür, odun, gazyağı, proban gazı gibi yakıtların tam yanmaması, soba, şofben ve diğer araç gereçlerinin hatalı kullanılması ve havalandırmanın yeterli olmamasından kaynaklanmaktadır. Karbonmonoksit zehirlenmeleri kışın insanlar ısınmak için korbon içeren bu tipte yakıtlar kullandıkları için en yüksek seviyesine ulaşır. Bu durum kış mevsimini yılın diğer zamanlarına nazaran daha riskli hale getirir.
Karbonmonoksit solunduğunda kandaki oksijenin yerini almakta, oksijen taşıyan bir protein olan hemoglobine etki etmektedir. Bunun sonucu hücreler ölmekte, oksijen açlığı ortaya çıkmaktadır. Kandaki bu oksijen açlığı anoksi olarak bilinmektedir. Bu durum; kalp ve beyin gibi hayati organlara oksijen gitmesini azalmakta, bu organların zarar görmesine, işlevini yerine getirememesine, gazın yüksek düzeyde alınması ile birlikte kişinin birkaç dakika içinde ölümüne neden olmaktadır.
Karbonmonoksit Zehirlenmesinin Belirtileri
•Oksijen yetersizliği nedeniyle deride kırmızılaşma
•Kısa ve sık soluk alma
•Göğüste sıkışma ve ağrı
•Baş ağrısı ve baş dönmesi
•Yüksek ateş
•Mide bulantısı ve kusma
•Rehavet çökmesi
•Vücut genelinde halsizlik
•Bilinç kaybı
Korbonmonoksit Zehirlenmesinden Korunmak İçin Alınacak Önlemler
•Kullandığınız soba, ocak, gazlı ısıtıcılar, fırın, şömine gibi bütün yanmalı aletleri sertifikalı ve eğitimli profesyonellere düzenli olarak kontrol ettirin.
•Belirli periyotlar halinde baca deliğini kontrol edin ve havalandırmanın yeterli olduğundan, yanan gazın rahat bir şekilde dışarı çıktığından emin olun.
•Dumanını dışarı veren araç gereç seçin ve daima kullanım kılavuzlarına göre kullanın.
•Yanma esnasında gerekli olduğu durumlarda kapı ve pencereleri açarak havalandırın.
•Kontrol edilmemiş ve havalandırması olmayan ısıtıcıların bulunduğu odalarda uyumayın.
•Evinizde ısınmak için gaz sobası kullanmayın.
•Dumanın hızlıca birikeceği kapalı yerlerde herhangi bir yakıtla yanan araç gereç kullanmayın.
•Oturduğunuz ve uyuduğunuz yere yüksek standartlarda CO (Karbonmonoksit) detektörü monte ettirin. Bu detektör yüksekte veya tavanda olmalı çünkü CO hızla yükselir.
Karbonmonoksit Zehirlenmesi Şüphesi Varsa Ne Yapılmalıdır?
•Müdahale eden kişi öncelikle kendini ve çevresini korumak için gerekli önlemleri almalıdır.
•Kişi, maruziyet bölgesinden uzaklaştırılmalıdır.
•Kişi, rahat nefes alınabilecek bir yere, açık havaya çıkarılmalıdır.
•Cam ve kapı açılarak ortam havalandırılmalıdır.
•112 Acil Çağrı Merkezi aranmalıdır.
•Müdahale eden kişi ilk yardım eğitimi almışsa, ilkyardıma başlamalıdır.
Dr. Murat AĞIRTAŞ
Kırıkkale İl Sağlık Müdürü